Puzzle kelimesi, İngilizcede'ki en genel anlamıyla bilmece bulmaca demektir."Jigsaw puzzle" ifade şekli yapboz olarak anlamlandırılır.Jigsaw denmesinin sebebi,tarihte ilk puzzle'ların mobilyacılık sektöründe kullanılan testere ile kesilmesinden kaynaklanıyor.
Sizlerinde bildiği gibi jigsaw'ın Türkçe karşılığı testere dir.
En etkili rehabilitasyon yöntemidir,kişisel otistik bir terapi yöntemi olarak kullanılabilir.
Puzzle yaparken insan kim olduğunu, ne olduğunu, nerede olduğunu,hangi zaman diliminde olduğunu unutur.
Ahşap Puzzle Nedir?
Ahşap Puzzle Tarihçesi;
1760 yılında Londra'da John Spilsbury tarafından yapılan ilk puzzle sonrasında bütün dünyaya yayıldı. ilk puzzle'lar ahşap malzemeden ve kıl testere kullanılarak yapılırdı.
Parçalar tahtalardan tek tek oyularak,ince kıl testerelerle kesilerek ortaya çıkartılıyordu.
Kısaca o dönemlerde Ahşap puzzle yapımı oldukça uğraştırıcı ve zordu.
Oyma işlemi için çok özel bıçak ve testereler kullanılmıştır. Ahşap yapboz yapımında yaygın olarak kullanılan ahşap puzzle testeresi'nin mucidi, Alman vatandaşı bir saat tamircisidir.
Ardından başka bir ahşap puzzle meraklısı olan, bavul ve çanta yapımcısı fransız çok keskin bir bıçak yaparak, özellikle "U" şeklindeki kalıpların yapımında kolaylık sağlamıştır.
Yapımı oldukça zor ve zahmetli olan ahşap yapbozlar ortaya çıktığında, daha çok okullarda coğrafya dersinde haritayı öğrenmekte kullanıldı. Ülkelerin yerleşimini belirlemede çeşitli renklerdeki ahşap puzzle parçalarından yararlanılmıştır.
1760'lı yılarda Londra'da bir haritacı olan John Spilsbury, kral için ahşap puzzle haritalar yapmış Ayrıca okullar için haritalar ve öğrenim tabloları oluşturmuştur.
Bunlar 1800'lere kadar kullanılmıştır. Daha sonraları çocuklara öğretmek amacı ile dinsel resim ve şekiller içeren yeni ahşap yapboz haritalar yapılmaya başlanmıştır.
1870-1880 tarihlerinde ilk defa Milton Bradley (MB Games) şirketi çocuklar için yapbozları seri biçimde üretmeye başlamış. Sonra bunu başka şirketler takip etmiştir.
İngiltere'de, Viktorya döneminde (1837-1901) ilk defa ahşap yerine plastik ve karton malzeme kullanılarak puzzle üretilmeye başlanmıştır.
Böylece daha kolay ve ucuza mal edilen puzzle'lar orta sınıfın da kullanımına sunulmuştur. Bu tarihlerde Amerika'da seri üretim başlamış ve ahşap puzzle tüm dünyada yaygınlaşmıştır.
1900'lerin başında ahşap malzemeden elle puzzle üretimi devam etmiş. Bir işçinin bir haftada yaklaşık 50 dolar kazandığı dönemde, ahşap yapbozlar 5 dolara satılmaya başlanmış.
1920-1930'larda ahşap puzzle kullanımı çok artmış. Öyleki insanlar açık alanlarda puzzle yapma müsabakaları düzenler; çabuk bitiren kişiler yarışmayı kazanırmış.
Ancak, İkinci Dünya Savaşı yıllarından sonra radyo ve televizyonun insan hayatına girmesiyle ilgi alanları değişmiş, puzzle'la vakit geçirmede gerilemeler olmuştur.
İlginin azaldığı bir dönem olsa da günümüzde üretimin ve teknolojisinin çok geliştirilmiş olması, hatta kişiye özel puzzle'ların bile üretiliyor olması, yeniden ilgiyi bu yararlı uğraşa çevirmiştir.
SOSYAL PSİKİYATRİ
Uzman gözüyle Beyin ve Puzzle arasındaki İlişki Nedir?
İnsan aklının sağ ve sol beyin denilen her biri farklı işlevlerle uğraşan iki ayrı lobları vardır.Sağ beyin duygularla ilişkili olup,görevleri bütünsel olarak yerine getirirken,sol beyin ise bilgiyi mantıklı ve doğrusal olarak işlemektedir.Beynin her iki tarafını kullanmak mümkün olduğunda,zihin gücünüzün daha iyi olduğunu göreceksiniz.
İşte puzzle'la uğraşmak beyninizin her iki tarafını da çalıştırmanıza yardımcı ve iyi bir egzersiz aracı olur.
Sağ beyin yaratıcılığı, duygusallığı, seslere ve renklere, hayal gücüne, sezgilere ve soyut algılamalara daha yatkın çalışırken; sol beyin mantıklı, sistematik ve analitik düşünmeye, yazı ve sayılara, ölçme değerlendirme ve eleştirmeye daha yatkın olarak çalışmaktadır.
Bir puzzle'ı tamamlamaya çalıştığınızda,her iki beyin gücünüzü de kullanıyorsunuz.Puzzle üzerinde çalışırken,bütün beyin hücrelerini,beynin tümünü içine alan devamlılık gösteren zincirleme bir aktivitenin içine giriyorsunuz.
Bu yoğun aktivite,beyin hücrelerinin egzersiz yapmasına olanak kılar,dolayısıyla beyin hücrelerini harekete geçirerek verimini ve kapasitesini arttırır.
Bu konuda birçok çalışmalar mevcuttur.
Örneğin; MacArthur Study,yapmış olduğu çalışmalarında şu verileri saptamıştır:
Bulmaca ve puzzle yapma gibi aktivitelerle uğraşan insanların,daha uzun bir yaşam süresi elde edebilme ihtimalinin yüksek olduğu,Alzheimer,hafıza kaybı,bunama ve diğer yaşlılık problemlerine yakalanma ihtimalinin düşük olduğu kanısına varılmıştır.
Beyin,dopamin olarak bilinen bir kimyasal üretir ki bu en çok,öğrenmeden ve hafızadan sorumludur.Bu kimyasalın üretimi,o anda puzzle faaliyetinde bulunurken,artar.
Puzzle'la uğraşmak,birçok yararlı avantajlar getirir.Herşeyden önce bizi tetikte tutar,uyanık kılar,konsantrasyonumuzu çoğaltır,yaratıcılığımızı geliştirir.
Diğer yandan,görüntülere,resimlere bakmak devamlı olarak görselleştirme,gözünde canlandırma faaliyetinin alıştırmasını yapmış oluruz.Bedensel aktivite için iyi bir yardımcıdır ve ruhsal aktivitemize de olumlu etkileri olur.
Kan basıncı,kalp atış hızı ve solunum hızımızı da azaltarak bedensel sağlığımıza da yararlı olur.
Bir puzzle üzerinde çalışırken uzun periyodlarla aynı görüntüye odaklanmak aslında bir tür meditasyon faaliyetidir.Ve zihinde,sakinlik,dinginlik ve iç huzuru başlatır. Beyin,sadece önünüzde duran görseli hayalinizde canlandırmaya odaklanır ve etrafınızda olup biten herşeyi dışarda tutar.
Dolayısıyla,kişi sukünetini bozabilecek hiçbir düşüncenin yer almadığı bir evreye geçer ve huzurlu düşünceli bir aşamaya ulaşır.
Günlük olarak hergün yapılan puzzle'lar,size uzun ömürlü avantajlar sağlar.Sadece hafızanızı kuvvetlendirmez,aynı zamanda beyin fonksiyonlarınızı geliştirir ve zihin berraklığı sağlar,yıllar içinde zihninizde biriken zihin karışıklığını açar.
Bir nevi beyninizin içinde birikmiş örümcek ağlarından kurtulursunuz.Ve etrafınızdaki şeyleri yeni bir aydınlık içinde görmeye başlarsınız.Hayatınızın kıymetini,değerini daha çok anlarsınız.Sadece hayatınızdaki problemlere çözüm bulmak değil,hayatınızdaki herşey için daha ileri bakarsınız.
KAYNAK: Oxford Social Psychiatry Çeviri: puzzleteacher.com
.jpg)
COMMENTS